Ticari Unvan Nedir? Şirketlerin Kimliğini Belirleyen Hukuki Unsur

Ticaret hayatında her şirketin kendine özgü bir kimliği vardır. Bu kimliği oluşturan temel unsurlardan biri de ticari unvandır. Ticari unvan, bir işletmenin hukuki ve ticari varlığını temsil eden, resmi kayıtlarda ve sözleşmelerde kullanılan adı ifade eder. Ancak ticari unvan yalnızca bir isim değil; aynı zamanda hukuki koruma altındaki bir kimliktir.

Bu yazıda ticari unvanın ne anlama geldiğini, nasıl belirlenip tescil edildiğini ve korunmasına ilişkin hukuki çerçeveyi detaylı biçimde ele alıyoruz.

Ticari Unvanın Tanımı ve Fonksiyonu

Ticari unvan, bir işletmenin ticaret siciline kayıtlı olan adıdır. Şirketin yasal faaliyetlerini yürüttüğü, resmi işlemlerde ve sözleşmelerde kullandığı bu ad, işletmenin dış dünyadaki tanınmasını ve ayırt edilmesini sağlar.

Türk Ticaret Kanunu’na göre ticari unvan, şirketin türüne, faaliyet alanına ve işletme sahibinin adına bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Anonim, limited veya şahıs şirketlerinde unvan oluşturulurken farklı kurallar geçerlidir.

Ticari unvanın temel fonksiyonları şunlardır:

• Şirketi diğer işletmelerden ayırmak

• Resmî belgelerde ve işlemlerde kimlik işlevi görmek

• Marka ile karıştırılmaması gereken yasal tanım olmak

• Ticari güvenin oluşmasına katkı sağlamak

Ticari Unvan ile Marka Arasındaki Fark

Çoğu zaman ticari unvan ile marka kavramı birbirine karıştırılır. Oysa bu iki kavram hukuken farklı alanlara hizmet eder. Ticari unvan, şirketin hukuki adı iken; marka, ürün veya hizmetlerin piyasadaki ayırt edici işaretidir.

Örneğin “ABC Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş.” bir ticari unvandır. Ancak bu şirketin piyasada kullandığı “Softwear” markası, ürünlerin tanıtımında ve satışında kullanılan ticari işarettir.

Ticari unvan Türkiye genelinde tescillenmez, bağlı bulunduğu ticaret sicil müdürlüğünde geçerlidir. Marka ise Türk Patent ve Marka Kurumu nezdinde tescillenerek ülke çapında koruma altına alınır.

Ticari Unvan Nasıl Belirlenir?

Ticari unvan belirlenirken öncelikle işletmenin türü dikkate alınır. Şirketin faaliyet konusu, türü ve merkez adresi gibi bilgiler unvanın oluşumuna doğrudan etki eder. Türk Ticaret Kanunu, unvanın yanıltıcı olmaması ve daha önce tescillenmiş başka bir unvanla karıştırılmaması gerektiğini belirtir.

Anonim şirketlerde ticari unvanda “anonim şirket” ibaresi mutlaka yer almalıdır. Benzer şekilde, limited şirketlerde de “limited şirket” ifadesi kullanılmak zorundadır. Şahıs şirketlerinde ise işletme sahibinin adı ve soyadı mutlaka bulunmalıdır.

Ticari unvan seçiminde dikkat edilmesi gereken bazı noktalar şunlardır:

• Aynı il sınırları içinde aynı veya benzer unvan kullanılamaz

• Kamu düzenine, ahlaka veya kamu yararına aykırı ifadeler yer alamaz

• Gerçek olmayan faaliyet alanları unvanda yer alamaz

• Yabancı dilde kelimeler kullanılabilir ancak anlamına dikkat edilmelidir

Tescil Süreci

Ticari unvan, şirket kuruluşu sırasında bağlı bulunulan ticaret sicil müdürlüğü nezdinde tescil edilir. Tescil edilmeden kullanılan bir unvanın hukuki koruması yoktur. Tescil işlemi sırasında unvanın daha önce kullanılıp kullanılmadığı sicil müdürlüğü tarafından kontrol edilir.

Tescil tamamlandıktan sonra, şirket faaliyetlerinde bu unvanı kullanmak zorundadır. Fatura, irsaliye, sözleşme ve resmi belgelerde ticari unvan açıkça yazılmalıdır. Aksi halde bazı hukuki sonuçlar doğabilir.

Unvanın Korunması ve Hukuki Uyuşmazlıklar

Ticari unvanlar, rekabet hukuku ve haksız rekabet kuralları çerçevesinde korunur. Başka bir işletmenin benzer bir unvan kullanarak ticari itibardan yararlanması, haksız rekabet oluşturur. Bu durumda zarar gören şirket, unvanın kullanılmasının durdurulması ve maddi/manevi tazminat talebiyle dava açabilir.

Ayrıca, unvana benzer alan adlarının (domain) kötü niyetli kişilerce alınması da mahkemeye taşınabilir. Mahkemeler, özellikle marka veya unvanla doğrudan ilişkili alan adlarının kötüye kullanımını engelleyen kararlar vermektedir.

Unvan hakkı ihlali, yalnızca aynı sektörde değil; tüketici nezdinde karıştırılabilecek her türlü benzerlik durumunda da geçerli olabilir. Bu nedenle benzer faaliyet gösteren firmalar arasında isim seçimi oldukça dikkat gerektirir.

Ticari unvan, sadece bir şirket adı değil, aynı zamanda kurumsal itibarı temsil eden güçlü bir hukuki araçtır. Doğru şekilde belirlenmesi, zamanında tescil edilmesi ve gerektiğinde korunması; şirketin güvenilirliği, görünürlüğü ve sürdürülebilirliği açısından kritik rol oynar. Hukuki risklerden kaçınmak ve markanızı güvence altına almak için unvan seçiminde mutlaka uzman görüşü almanız önerilir.